Czynności pielęgnacyjne w opiece domowej i instytucjonalnej 

 W przypadku ograniczonej mobilności, pacjenci potrzebują pomocy w wielu sytuacjach – także związanych z higieną i pielęgnacją ciała. Hi­giena całego ciała osoby chorej, czynności toaletowe i odpowiednia pie­lęgnacja skóry są podstawowymi ele­mentami opieki, równie ważnymi jak odpowiednie żywienie. Zapewniają choremu nie tylko dobre samopoczucie, czystość i poczucie godności – są również elementem profilaktyki odleżyn i zapobiegają odparzeniom.  

 Podstawowe zasady pielęgnacji pacjenta  

1. Ciało każdego człowieka, także tego z ograniczoną mobilnością, powinno być myte przynajmniej raz dziennie. Używamy do tego wody i łagodnych środków myjących o pH 5,5.  
2. Częstszego mycia mogą wymagać narządy intymne (w razie potrzeby po wypróżnieniu).  
3. Ważne jest zachowanie higieny jamy ustnej. Zęby pacjenta myjemy co najmniej dwa razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku.  
4. Jeśli to możliwe, warto zapewnić pacjentowi kąpiel w wannie lub pod prysznicem co najmniej 1-2 razy w tygodniu.  
5. Włosy powinny zostać umyte 1-2 razy w tygodniu, chyba że wymagają częstszego mycia ze względu na dużą potliwość pacjenta. Pamiętaj o codziennym czesaniu. 
6. Jeśli to tylko możliwe, aktywizuj podopiecznego. Wyposaż sypialnię i łazienkę pacjenta w drabinki i uchwyty lub podnośnik. Pomogą zwiększyć jego udział w czynnościach higienicznych.  
7. Istotna jest właściwa kolejność. Zaczynamy od mycia zębów, poprzez mycie głowy i twarzy, ciała, kończąc na myciu nóg i miejsc intymnych. Używamy do tego kilku myjek, dbamy także o regularną wymianę wody. 
8. Raz na dwa tygodnie obetnij paznokcie dłoni, raz w miesiącu – stóp. Możesz wygładzić skrócone paznokcie pilniczkiem i zadbać o skórki. Jeśli opiekujesz się panią, która zawsze dbała o manicure, pomalowane na ulubiony kolor paznokcie z pewnością sprawią jej dużą przyjemność. 
9. Dbaj o swoje bezpieczeństwo, zwłaszcza w zakresie potencjalnych urazów kręgosłupa. Pomocne tu będą podnośniki (sufitowe lub jezdne) i inne sprzęty ułatwiające transport i pielęgnację.  
10. Zadbaj o komfort osoby, którą pielęgnujesz oraz o odpowiednie warunki. Oznacza to nie tylko zapewnienie intymności, ale także odpowiedniej temperatury w pomieszczeniu.  
11. Rozmawiaj z osobą, którą pielęgnujesz, informując o kolejnych czynnościach. Nawet, jeśli pacjent nie odpowiada na komunikaty, nigdy nie wiesz, co słyszy i odczuwa.  
12. Nie zapomnij o regularnej zmianie pościeli i piżamy – zawsze wtedy, gdy jest brudna lub przepocona, nie rzadziej niż raz w tygodniu. 

Czego potrzebujesz do właściwej pielęgnacji osoby z problemami z mobilnością? 

Warto zgromadzić wszystkie przybory higieniczne tak, aby były dostępne pod ręką. Dobrym pomysłem jest przeznaczenie na nie podręcznej szafki czy wózka.  

Podstawowe produkty to jednorazowe rękawiczki, duża miska, myjka i dzbanek z ciepłą wodą, odpowiednie środki do mycia skóry, ręczniki, podkłady higieniczne, szczoteczka i pasta do mycia zębów, kosmetyki i preparaty do pielęgnacji skóry (balsam, środki ochronne). Dla mężczyzn potrzebne będą także przybory do golenia, a jeśli występują problemy z nietrzymaniem moczu lub nie ma możliwości transportowania pacjenta do toalety, także czyste pieluchomajtki czy basen.  

Ważne jest również to, aby myć chorego przynajmniej dwiema, a najlepiej trzema różnymi myjkami. Jedna myjka powinna służyć do mycia ciała chorego, druga wyłącznie do podmywania, trzecia – do mycia twarzy.  

Ogromnym ułatwieniem są wszelkie sprzęty, które możemy wykorzystać w czasie transportu do łazienki czy podczas czynności pielęgnacyjnych. Część z dostępnych rozwiązań, jak wózkowanny, sprawdzi się głównie w instytucjach zapewniających opiekę – wymagają one większej przestrzeni i łazienek dostosowanych do specjalnych potrzeb osób z problemami z poruszaniem. Inne, jak krzesła kąpielowe i toaletowe, sprawdzą się także w domu czy mieszkaniu – wymagają jedynie odpowiedniego prysznica (z kabiną walk-in, czyli bez brodzika).  

Zadbaj o swój kręgosłup

W przetransportowaniu pacjenta do łazienki czy toalety pomocne będą podnośniki – tu, w zależności od możliwości architektonicznych i finansowych, możemy zdecydować się na podnośnik sufitowy lub jezdny. Jest to szczególnie ważne dla bezpieczeństwa obu stron. Przy częstym podnoszeniu pacjenta opiekun ryzykuje kontuzjami i przewlekłymi schorzeniami kręgosłupa i stawów. Pacjent asekurowany wyłącznie siłą mięśni opiekuna ryzykuje natomiast upadkiem, który wiąże się nie tylko z potencjalnymi obrażeniami i bólem, ale także późniejszą traumą i lękiem przed wykonywaniem czynności higienicznych.  

Jeśli musisz dźwigać pacjenta siłą własnych mięśni, zadbaj o właściwą postawę. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule Pacjent i opiekun. Komfort oraz bezpieczeństwo pacjenta i opiekuna podczas przemieszczania. 

Czym pielęgnacja bliskiego różni się od pielęgnacji pacjentów w instytucji?  

Choć w wielu przypadkach  procedura dbania o higienę pacjenta jest identyczna i wynika z logiki, w praktyce pielęgnacja osoby bliskiej w domu różni się od tego, jaką profesjonalni opiekunowie i pielęgniarki zapewniają podopiecznym w DPS-ach, szpitalach, hospicjach i innych instytucjach. 

• Jeśli profesjonalnie zajmujesz się opieką nad osobami z ograniczoną mobilnością, z jednej strony doskonale wiesz, jak zajmować się pielęgnacją podopiecznych i postępujesz zgodnie ze sprawdzoną rutyną. Z drugiej – stoi przed Tobą wyzwanie, jakim jest pielęgnacja wielu osób każdego dnia. Dlatego kluczowe jest zadbanie o zdrowie Twoich pleców. Jeśli placówka, w której pracujesz, nie zapewnia ułatwień w postaci podnośników do transportu pacjentów, powiedz im o dofinansowaniu z ZUS na poprawę warunków pracy dla pracowników. 
• Jeśli zajmujesz się osobą bliską w warunkach domowych, możesz czuć się zagubiona/y, bo większość poradników w Internecie skierowana jest do profesjonalistów. Odwagi. Nie ma niczego złego w tym, że początkowo czujesz skrępowanie czy lęk przed popełnieniem błędu. Pamiętaj, że zawsze możesz skorzystać z pomocy pielęgniarki czy profesjonalnego opiekuna – taka osoba pokaże Ci, jak prawidłowo zadbać o osobę bliską oraz jak wykonywać codzienne czynności w ergonomiczny sposób. Choć Twój bliski potrzebuje mniejszej lub większej pomocy z Twojej strony, wciąż jest Twoim bliskim – w warunkach domowych nie musisz przestrzegać wszystkich zaleceń idealnie. Na przykład – jeśli nie czujesz takiej potrzeby, gumowe rękawiczki będą zbędne przy większości czynności, jak mycie zębów i głowy czy manicure. Sięgnij także po ułatwienia, na które przysługuje dofinansowanie z PFRON – możesz otrzymać aż 95% środków na zakup podnośnika. 

Codzienna pielęgnacja i higiena jest sporym wyzwaniem w opiece nad osobą z ograniczoną mobilnością. Istnieje jednak wiele nowoczesnych rozwiązań, które odciążają opiekuna i sprawiają, że pacjent może wykonać wiele czynności samodzielnie. Warto po nie sięgnąć, tym bardziej, że na wszystkie można otrzymać duże dofinansowania, sięgające nawet 95% (w przypadku podnośników).