Jak bezpiecznie przenosić i podnosić pacjenta?

Jak bezpiecznie przenosić czy podnosić pacjenta nie narażając zdrowia swojego czy osoby chorej? Przypominamy najważniejsze treści webinaru prowadzonego przez Joannę Szwedo, pielęgniarkę i specjalistkę opieki paliatywnej oraz autorkę artykułów z zakresu opieki nad osobami niepełnosprawnymi i długotrwale unieruchomionymi oraz z zakresu leczenia ran trudno gojących się. Webinar „Pacjent i opiekun. Komfort i bezpieczeństwo opiekuna i pacjenta podczas przemieszczania”, odbył się 22 października 2020 roku pod patronatem Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Opiekunów Medycznych oraz Koalicji na Pomoc Niesamodzielnym. Wracamy do bardzo ważnych informacji na temat:

pacjentów z dysfunkcjami motorycznymi;
błędów popełnianych przy transferze pacjenta;
skutków nieprawidłowego transferu osoby z ograniczoną mobilnością;
najważniejszych zasad jakie powinny towarzyszyć nam przy przenoszeniu i podnoszeniu osoby chorej.

Ważne jest aby zadbać zarówno o siebie jak i o swojego pacjenta.

W czasach, gdy brakuje personelu medycznego każdy, kto opiekuje się osobą z niepełnosprawnością (a duża liczba pacjentów z ograniczoną mobilnością pozostaje w opiece domowej) powinien wiedzieć, jak zadbać zarówno o siebie jak i o swojego pacjenta.

Pamiętajmy, że prawidłowy transfer minimalizuje także ryzyko upadku osoby starszej, którego skutki potrafią być bardzo poważne. W efekcie senior może cierpieć na zespół poupadkowy, a osoba do tej pory aktywna i sprawna, może stać się pacjentem leżącym wymagającym pomocy we wszystkich czynnościach. Więcej na temat przyczyn, objawów i zapobiegania upadkom, dowiesz się z tego artykułu: Zespół poupadkowy – przyczyny, objawy i leczenie.

Transfer pacjenta z zastosowaniem podnośnika sufitowego Luna

Kiedy mówimy o pacjentach z dysfunkcjami motorycznymi?

Opiekunowie zawodowi i niezawodowi zajmują się pacjentami z różnymi chorobami, które także ograniczają ich funkcje motoryczne. Do tego grona zaliczają się m.in.:

Osoby starsze – ograniczona mobilność jest skutkiem procesu starzenia się;
Osoby z niepełnosprawnościami – w tym osoby chorujące od dziecka, np. pacjenci z porażeniem mózgowym;
Osoby z dysfunkcjami narządu ruchu – np. po amputacjach kończyn;
Chorzy po urazach czaszkowo-mózgowych i po urazach rdzenia kręgowego – do ograniczenia funkcji motorycznych dochodzi z powodów mechanicznych;
Chorzy po udarach mózgu – cierpiące na niedowłady i porażenia;
Chorzy cierpiący na choroby neurodegeneracyjne – m.in. SMA, stwardnienie rozsiane.

Przemieszczanie pacjenta z ograniczoną mobilnością

Przemieszczanie pacjenta z ograniczoną mobilnością jest wyzwaniem zarówno dla opiekunów formalnych jak i nieformalnych niezależnie od warunków, w jakich odbywa się opieka. Sprawny transfer wymaga odpowiedniego przygotowania merytorycznego i sprzętowego oraz przystosowanego pomieszczenia.

Pamiętajmy że:

Nieprawidłowa technika podnoszenia może spowodować uraz, a w przypadku pacjenta dodatkowo zwiększa ryzyko uszkodzenia mechanicznego skóry oraz powstawania odleżyn w wyniku tarcia.
Pacjent często waży zbyt dużo i jego przemieszczenie wymaga udziału dwóch lub więcej osób.
Opiekun nie zawsze jest w stanie przewidzieć nagły ruch pacjenta.
W niektórych sytuacjach przyjęcie bezpiecznej pozycji jest utrudnione lub niemożliwe.

Jakie błędy może popełnić opiekun w trakcie ręcznego przemieszczania chorego?

Ciągnięcie po materacu – np. w sytuacji, gdy pacjent zsunął się z łóżka w wyniku zbyt wysokiego ustawienia materaca. Optymalna pozycja to ułożenie głowy pod kątem 30° od podłoża.
Ciągnięcie chorego za ręce podczas podnoszenia lub chodzenia.
Chwytanie pacjenta pod pachami, za szyję lub w okolicy pasa.
Nieergonomiczne wykorzystanie sprzętu pomocniczego, np. niedostosowanie wysokości łóżka do wzrostu opiekuna.
Nieprawidłowa postawa opiekuna podczas pracy i transferu.

Prawidłowa pozycja podczas przenoszenia pacjenta na krzesło.

Co może się wydarzyć kiedy w nieprawidłowy sposób przetransferujemy pacjenta?

Ręczne podnoszenie i przenoszenie podopiecznego wymaga od opiekuna dużego wysiłku fizycznego oraz podnosi ryzyko wypadku. W trakcie wykonywania tych czynności może dojść do zerwania ścięgien i więzadeł, skręcenia stawów, uszkodzenia nerwów, złamania kości, zapalenia mięśni bądź wypadnięcia krążka międzykręgowego.

Układ mięśniowo-szkieletowy osoby zajmującej się pacjentem z ograniczonymi funkcjami motorycznymi jest narażony na ogromne obciążenia poprzez obciążenie statyczne (w wyniku przebywania w jednej pozycji) oraz obciążenie dynamiczne (podczas poruszania się). Dlatego jednym z najcięższych problemów zdrowotnych występujących wśród opiekunów są zespoły bólowe kręgosłupa, które wynikają z dużego obciążenia odcinka lędźwiowego podczas nieprawidłowej pozycji w trakcie pracy. Urazy kręgosłupa mogą powstawać w wyniku wielokrotnego i/lub długotrwałego dźwigania nawet niewielkich ciężarów (urazy kumulacyjne) lub w wyniku przekroczenia normy podnoszenia ciężarów albo wypadku przy pracy (urazy ostre).

Prawidłowa postawa w trakcie podnoszenia ciężaru – ugięte kolana, wyprostowany kręgosłup

Najważniejsze zasady przy przenoszeniu i podnoszeniu pacjenta:

Dopasuj wysokość łóżka do swojego wzrostu – jeśli nie możesz tego zrobić, wejdź na łóżko. W ten sposób odciążysz kręgosłup.
W trakcie przemieszczania zawsze pracuj na ugiętych nogach.
Utrzymuj prosty kręgosłup.
Unikaj dźwigania i wykorzystuj środek ciężkości.
Pracuj w bliskim kontakcie z ciałem pacjenta.
Przy przemieszczaniu na wózek, zablokuj hamulec i unieś poręcz boczną tak, aby nie przeszkadzała podczas transferu.
Podjeżdżaj wózkiem jak najbliżej miejsca, z którego chcesz przemieścić podopiecznego.
Mierz siły na zamiary – nie dźwigaj ciężaru potencjalnie niebezpiecznego.
Współpracuj z pacjentem, wykorzystuj jego możliwości.
Nie pozwalaj pacjentowi chwytać Cię za szyję lub w okolicy pasa.
Unikaj dźwigania ze skrętem kręgosłupa na boki.
Wykonuj czynność sprawnie, ale bez pośpiechu.
Bądź zawsze przy pacjencie, szczególnie gdy cierpi na zaburzenia spostrzegania przestrzeni lub boi się upadku.
Zawsze sprawdzaj stan techniczny sprzętu przed transferem.
Równomiernie rozkładaj ciężar.

Sprzęt usprawniający transfer pacjenta jest ogólnodostępny, dlatego warto stosować go w codziennej pracy. Pamiętaj, że do jego zakupu możesz otrzymać dofinansowanie z PFRON. Więcej informacji na ten temat dowiesz się z tego artykułu:

Pomoc dla opiekunów dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością

Więcej interesujących i fachowych treści możecie zobaczyć Państwo także tutaj:

Profilaktyka odleżyn. Jak poprawić jakość życia pacjentów długotrwale unieruchomionych?

Śledź nasz profil na Facebooku!