Odpowiednie żywienie ma kolosalny wpływ na zdrowie naszego organizmu. Może wspomagać leczenie, a jednocześnie zapobiegać wielu chorobom – w tym powstawaniu odleżyn u osób długotrwale unieruchomionych. Jak wykorzystać wiedzę o diecie w profilaktyce odleżyn? Oto kilka wskazówek.
Dieta a odleżyny
Dlaczego to takie ważne, by osoby narażone na odleżyny stosowały się do określonych zaleceń żywieniowych? Z kilku powodów:
- jedzenie wspiera regenerację tkanek, na przykład, dzięki zawartym w białkach aminokwasom czy dzięki witaminie A, C i E;
- odpowiednio zbilansowane posiłki mogą także uzupełniać niedobory witamin i minerałów oraz ograniczyć ryzyko niedożywienia, które może z kolei prowadzić do powstawania stanów zapalnych;
- dzięki właściwej diecie u osób unieruchomionych poprawia się krążenie krwi i eliminuje ryzyko niedokrwistości.
Zapotrzebowanie energetyczne osoby leżącej
Przy opracowywaniu diety dla osoby długotrwale unieruchomionej bardzo istotne jest uwzględnienie odpowiedniej wartości kalorycznej posiłków. Może się wydawać, że pacjent leżący potrzebuje jej mniej, ale to nieprawda. Szczególnie jeśli mamy do czynienia z osobą, dotkniętą już odleżynami. W przypadku zaawansowanych ran, składniki odżywcze wraz z wysiękiem „wypływają” z rany, zwiększając zapotrzebowanie zarówno na kalorie, jak i białko oraz makro- i mikroelementy. Dlatego opiekując się osobą leżącą, należy zasięgnąć opinii lekarza specjalisty i stosować się do jego konkretnych zaleceń.
Przeczytaj również: Profilaktyka odleżyn – co musisz wiedzieć, opiekując się chorym w domu
Jakie zapotrzebowanie na energię ma osoba unieruchomiona? Według badań wynosi ona około 30-35 kcal/ kg masy ciała na dobę. Jak jednak zaznaczyliśmy, zapotrzebowanie to będzie większe u pacjentów, u których odleżyny już się pojawiły.
Białko – ważny budulec mięśni
Istotnym elementem diety osoby unieruchomionej jest białko. Zawiera ono aminokwasy, które biorą udział w budowie i regeneracji tkanki mięśniowej. Jednym z nich jest arginina, wspomagająca regenerację tkanek i syntezę włókien kolagenowych w skórze oraz rozszerzająca naczynia krwionośne. Dzięki argininie zwiększa się dopływ tlenu oraz składników odżywczych do rany, co z kolei przyspiesza proces leczenia.
Białka znajdują się w takich produktach spożywczych, jak mleko, jajka, mięso, nasiona oraz orzechy. Dodatkowo, arginina można znaleźć także w mięsie wołowym, łososiu, kaszy gryczanej, soczewicy. Warto wplatać te produkty do codziennej diety pacjenta, dbając o różnorodność posiłków.
Jakie jest średnie zapotrzebowanie osoby leżącej na białko? U osoby dorosłej wynosi ono około 0,9 g/ kg masy ciała, natomiast u osób z ranami zapotrzebowanie to wzrasta nawet do 1,5-2,1 g/kg masy ciała na dobę.
Uwaga! Istnieją sytuacje, kiedy dieta z wysoką zawartością białka nie jest zalecana. Dotyczy to, na przykład, pacjentów z ciężką niewydolnością nerek, dlatego przed wprowadzeniem diety wysokobiałkowej niezbędna jest konsultacja lekarza oraz wykonanie badań biochemicznych.
Dieta w profilaktyce odleżyn: niezbędne witaminy
Oprócz odpowiedniej ilości białek i kalorii, u osób unieruchomionych bardzo istotne są niektóre witaminy i minerały. Zacznijmy od witamin i wspomnianych już, tak zwanych, witamin antyoksydacyjnych: A, C i E. Odgrywają one ważną rolę w procesie odnowy tkanek: chronią organizm przed wolnymi rodnikami, które prowadzą do uszkodzenia błon komórkowych, DNA oraz białek wchodzących w skład enzymów. Dzięki swoim właściwościom witaminy A, C i E poprawiają także odporność organizmu, wzmacniają go i chronią przed wirusami oraz bakteriami. Znajdują się w owocach, zielonych i czerwonych warzywach, w olejach roślinnych.
Równie ważne zadanie pełni witamina B2. Bierze ona udział w produkcji kortyzolu – hormonu o właściwościach przeciwzapalnych. Wspomaga procesy utleniania i redukcji, a także przemiany aminokwasów oraz lipidów. Odpowiada za prawidłowe ciśnienie krwi, skurcze mięśni i pracę serca. Źródłem witaminy B2 są oleje roślinne, kiełki i zarodki pszenne, produkty zbożowe gruboziarniste, zielona pietruszka, szpinak, sałata, kukurydza oraz żółtko jaj, masło, mleko i jego przetwory.
Dieta w profilaktyce odleżyn: istotne minerały
Jakie minerały powinny się znaleźć w diecie osoby narażonej na odleżyny? Przede wszystkim takie makropierwiastki, jak: magnez, potas, wapń, fosfor oraz krzem. By ich dostarczać, dieta powinna być bogata w warzywa, ryby, orzechy, jaja, mleko i jego przetwory, a także w otręby pszenne, płatki owsiane i kiełki.
Z mikropierwiastków istotne są z kolei żelazo oraz cynk, zawarte w mięsach, produktach pełnoziarnistych, rybach, żółtkach jaj oraz w takich warzywach, jak: szpinak, zielona pietruszka, czerwone buraki, brukselki.
Przeczytaj również: Klasyfikacja odleżyn – poznaj stopnie zaawansowania i fazy gojenia
Wspomniane minerały to niezbędne budulce mięśni oraz kości. Wspierają samoregenerację organizmu, chroniąc go jednocześnie przed rozwojem stanów zapalnych.
O czym jeszcze należy pamiętać?
Chcąc zapewnić podopiecznemu odpowiednią dietę, warto pamiętać również o kilku ważnych zasadach:
- Posiłki podawaj regularnie – osoba leżąca powinna spożywać od 4 do 6 dań w ciągu dnia w mniejszych porcjach.
- Zadbaj w nich o odpowiedni balans składników: warzyw powinno być zdecydowanie więcej niż mięs.
- Unikaj niezdrowych tłuszczów. Potrawy najlepiej przygotowywać na parze lub w piekarniku.
- Zrezygnuj z wysoko przetworzonych produktów, a także z dań zbyt ostrych i bogato przyprawionych. Sięgaj po świeże owoce, warzywa i mięsa, przyprawiaj je świeżymi ziołami.
- Ogranicz spożycie soli, cukru oraz tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.
- Wyeliminuj z diety pacjenta alkohol, słodycze, mocną kawę i herbatę. Sięgaj raczej po ziołowe herbaty, a niezdrowe przekąski zastąp owocowymi deserami lub mieszanką orzechów i suszonych owoców.
- Dbaj o utrzymanie odpowiedniej wagi ciała pacjenta.
- Zapewnij podopiecznemu przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów (min. dwa litry wody na dobę).
Pamiętaj! Dietę osoby leżącej należy skonsultować z lekarzem specjalistą w celu wyeliminowania zagrożeń związanych z innymi schorzeniami, na przykład cukrzycą.
Chcesz dowiedzieć się więcej o profilaktyce odleżyn oraz wpływie diety na zapobieganie ranom u osoby unieruchomionej? Zapraszamy na nasz darmowy webinar, który odbędzie się już 25 lutego 2021 r.
Sprawdź agendę i zgłoś swój udział: Profilaktyka odleżyn. Jak poprawić jakość życia pacjentów długotrwale unieruchomionych?
